نشست ارزیابی سیاست‌های توسعه گردشگری روستایی در ایران در روز چهارشنبه 16 اسفند ماه 1402 از ساعت 14:00 الی 16:00 توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی با همکاری هسته توسعه روستایی دانشگاه تهران و انجمن علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی ایران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، نشست ارزیابی سیاست‌های توسعه گردشگری روستایی در ایران در روز چهارشنبه 16 اسفند ماه 1402 از ساعت 14:00 الی 16:00 توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی با همکاری هسته توسعه روستایی دانشگاه تهران و انجمن علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی ایران با حضور علاقه‌مندان به مباحث توسعه و برنامه ریزی روستایی، بصورت حضوری و برخط در سالن جلسات پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار گردید.
در ابتدای این نشست، فرهاد عزیزپور دبیر علمی نشست و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی، ضمن خیرمقدم به شرکت‌کنندگان در این نشست، بر اهمیت توجه به ظرفیت‌های مناطق روستایی تأکید نمود و بیان داشت یکی از ظرفیت‌های بالقوه موجود در نواحی روستایی، وجود جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی فراوان در نواحی روستایی است که میتواند به جذب گردشگر کمک شایانی نماید.
سخنران اول این نشست، ابوطالب قاسمی مدیر مرکز مطالعات آموزش و پژوهش وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سخنرانی خود را با موضوع گردشگری روستایی، آنچه دولت انجام می‌دهد و در چه مسیری سیر می‌کند آغاز نمود و بیان داشت یکی از راهبردهای توسعه گردشگری، توجه به گردشگری خویشاوندی است؛ البته در این بین بی‌توجهی به زیرساخت‌ها و ناشناخته بودن ظرفیت‌های گردشگری از مهمترین چالش‌های این حوزه است. ایشان معرفی و تولید محتوای گردشگری، حفاظت و پایداری با نگاه به احیا میراث روستایی را از جمله مواردی دانست که میتواند به گردشگری کمک نماید.
قاسمی توسعه گردشگری روستایی را در گرو انسجام و هماهنگی بین بخشی نهادها و دستگاه‌ها برشمرد و خاطر نشان نمود توجه به هماهنگی بالاخص در برنامه پنجم توسعه مورد تأکید قرار گرفته است. ایشان همچنین حفظ شرایط و بکر بودن روستاها در مواجهه با تغییرات محیط روستا و دگرگونی را از جمله عواملی برشمرد که باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
ایشان در بخش پایانی صحبت‌های خود به موضوع آینده گردشگری روستایی اشاره کرد و تصریح نمود محیط‌زیست روستاها، دیجیتالی شدن، اختلافات و درگیری‌های میان گردشگران و مردم، خانه‌های دوم، سرایداری و پایین بودن اشتغال این حوزه ه باید مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گیرد.
محمدرضا رضوانی عضو هیأت‌علمی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران سخنرانی خود را با موضوع بررسی سیاست‌های توسعه گردشگری روستایی آغاز نمود و بیان داشت که سابقه سیاست‌گذاری در حوزه گردشگری از برنامه چهارم توسعه مورد توجه واقع شد. ایشان وجود تنوع‌های مختلف در حوزه گردشگری و وجود فرهنگ‌های مختلف را از جمله قابلیت‌های بالقوه موجود در مناطق روستایی دانست.
ایشان در ادامه در ارتباط با سیاست‌های گردشگری، سطوح تدوین شده را چالش‌برانگیز دانست و بیان داشت در نگاه ملی موضوع گردشگری روستایی کمتر مورد توجه قرار گرفته و عمده اسناد و سیاست‌های تبیین شده معطوف به حوزه گردشگری به صورت کل بوده است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران، تعیین روستاهای هدف گردشگری در برنامه چهارم را نقطه عطفی در توسعه گردشگری روستایی دانست که باعث شد طی این برنامه 900 روستا شناسایی شود و از بین این روستاها، طرح راهبردی-ساختاری برای 40 روستا در نظر گرفته شود که در اجرا با مشکل مواجه شد.
رضوانی در ارتباط با حوزه گردشگری، ایجاد حدود 400 مورد اقامتگاه‌های بومگردی و تدوین آئین‌نامه‌های مرتبط با گردشگری کشاورزی در سال 1400 را از اقداماتی برشمرد که صورت پذیرفته است. ایشان در ادامه تعیین شعار گردشگری روستایی در سال 2020 توسط سازمان جهانی گردشگری را به عنوان نقطه عطفی برشمرد که باعث شد روستائیان بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند. عضو هیات علمی دانشگاه تهران در بخش پایانی صحبت‌های خود فقدان چشم‌انداز و راهبرد در حوزه گردشگری و مبهم بودن آینده گردشگری را از چالش‌هایی برشمرد که باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
فرامرز پارسی، مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور عمارت خورشید، صحبت‌های خود را با مفهوم و مبانی بنیادین در حوزه تجربه زیستی و هویت در گردشگری آغاز نمود و بیان داشت اگر فرایند ورود به روستا بدون توجه به مبانی نظری باشد، باعث عدم موفقیت روستا بالاخص در حوزه مرمت شده و کمی شدن فعالیت‌ها و صرفاً آمارسازی مورد توجه واقع می‌شود.
ایشان در ادامه به ضرورت مبانی نظری در حوزه مرمت، هویت و احیا مناطق روستایی اشاره کرد و افزود: تجربه زیسته انسان‌ها، معیار شکل‌گیری هویت و ارتباط با محیط پیرامون است. ایشان همچنین در رابطه با محیط پیرامون سه دیدگاه روابط بقا، روابط متقابل زیستن و روابط درون جامعه را تشریح نمود که این عوامل باعث شکل‌گیری فرهنگ و انتقال فرهنگی به نسل‌های آینده خواهد شد.
ایشان در ادامه به این نکته تأکید کرد که مفهوم، امر مقدسی است که اگر همراه با تجربه باشد باعث پایداری و حفظ رفتارها در مقابل تغییرات می‌شود. پارسی با اشاره به سه حوزه زیستی، روستانشینی، قلعه‌نشینی و شهرنشینی، بیان نمود که حوزه قلعه‌نشینی مدت‌ها است که از بین رفته و شهرنشینی به عنوان حوزه غالب شناخته شده است.
ایشان در بخش پایانی صحبت های خود اظهار داشت که مبنای اقتصاد روستا، کشاورزی و دامداری است و گردشگری نماد زیبای مدرن است و ضروری است بین گردشگری و هویت روستا پیوند برقرار شود.
ذبیح الله ترابی استادیار گروه جغرافیای دانشگاه تربیت مدرس، سخنرانی خود در رابطه با چالش‌های سیاست‌گذاری روستایی آغاز و خاطر نشان نمود که آرمان‌گرا بودن اسناد تدوین‌شده در حوزه گردشگری و نبود ارتباط بین سیاست‌ها و راهبردها از جمله چالش‌های فراروی سیاست‌گذاری است، ایشان همچنین به مغفول بودن مباحث انسانی و عدم توجه به خود گردشگران و تجربه گردشگری را از دیگر چالش‌های موجود در این حوزه دانست.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، دولت‌محوری در تدوین سیاست‌ها و مبهم بودن جایگاه مردم بالاخص انجمن‌های مردمی را از دیگر چالش‌های حوزه سیاست‌گذاری گردشگری برشمرد.
ترابی در بخش پایانی صحبت‌های خود، به مصنوعی بودن و وارداتی بودن فرهنگ در سالیان اخیر اشاره داشت و به این نکته تأکید کرد که نبود چهارچوب سیاست‌گذاری در سطوح منطقه‌ای و مبهم بودن جایگاه سازمان‌ها و بی‌توجهی به بازارسازی در مناطق روستایی و نبود سیاست‌های مرتبط با بازارسازی از مهمترین چالش‌های این حوزه است.